แนวทางในการพัฒนาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ์แฟชั่นประเภทกระเป๋าจากเศษผ้าฝ้ายทอเหลือใช้: กรณีศึกษาผ้าฝ้ายทอไทลื้อบ้านเฮี้ย อ.ปัว จังหวัดน่าน

ชุมชนทอผ้าฝ้ายไทลื้อบ้านเฮี้ย อ.ปัว  จังหวัดน่านรวมกลุ่มกันเพื่อสืบทอดแนวความคิดจากวัฒนธรรมชุมชน โดยนำเอาภูมิปัญญาท้องถิ่นมาผสมผสานกับภูมิปัญญาสมัยใหม่ มีการผลิตผ้าทอไทลื้อที่มีลวดลายโบราณ ผสมผสานกับลวดลายประยุกต์แบบใหม่ด้วยเทคนิคการทอเฉพาะทั้งการเกาะล้วงและการยกดอก  ซึ่งในการทอผ้าแต่ละผืนจะต้องใช้แรงงานและแรงใจในการทอผ้าและต้องใช้เวลานานร่วมสัปดาห์ โดยชุมชนได้นำผ้าทอไปประยุกต์เป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆเพื่อจำหน่าย อาทิ เครื่องแต่งกายสำหรับสตรีและบุรุษ ส่วนเศษผ้าที่เหลือใช้จากกระบวนการตัดเย็บนั้น ทางชุมชนจึงทำไปทำเป็นตุ๊กตา ปลอกหมอน และผ้าคลุม แต่กระนั้นก็ยังคงเหลือเศษผ้าอยู่เป็นจำนวนมาก  จึงเป็นที่มาของการวิจัยเรื่อง แนวทางในการพัฒนาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ์แฟชั่นประเภทกระเป๋าจากเศษผ้าฝ้ายทอเหลือใช้: กรณีศึกษาผ้าฝ้ายทอไทลื้อบ้านเฮี้ย อ.ปัว  จังหวัดน่าน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อค้นหาแนวทางในการสร้างมูลค่าเพิ่มด้วยการออกแบบผลิตภัณฑ์แฟชั่นประเภทกระเป๋าจากเศษผ้าฝ้ายทอเหลือใช้จากกระบวนการตัดและเพื่อนำเสนอรูปแบบผลงานการออกแบบผลิตภัณฑ์แฟชั่นประเภทกระเป๋าจากเศษผ้าฝ้ายทอเหลือใช้

          ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้ ผู้วิจัย ได้ทำการลงพื้นที่เพื่อสำรวจชุมชนและเศษผ้า มีวิธีการแบบสัมภาษณ์เชิงลึก (Depth Interview) โดยการสัมภาษณ์แบบตัวต่อตัว (Face - to-Face –Interview)  กับผู้นำและตัวแทนของชุมชน นักวิชาการและนักออกแบบ    ทำการสอบถามกลุ่มเป้าหมายเกี่ยวกับความต้องการบริโภคผลิตภัณฑ์แฟชั่นประเภทกระเป๋าและทัศนคติเกี่ยวกับเศษผ้าทอ   จากนั้นทำการออกแบบและผลิตต้นแบบผลิตภัณฑ์และให้ผู้เชี่ยวชาญทำการประเมินผล พบว่าเศษผ้ามีสีสันและขนาดที่หลากหลายสามารถวิเคราะห์ จัดกลุ่มได้ 3 กลุ่ม ได้แก่เศษผ้ารูปร่างสามเหลี่ยม สีเหลี่ยมจตุรัสและสี่เหลี่ยมผืนผ้า และสามารถแบ่งปริมาณกลุ่มสีของเศษผ้าตามทฤษฎีสีและสเกลภาพของโคบายาชิ ได้แก่ เศษผ้ากลุ่มสีจัดจ้านและกลุ่มสีหม่น (Vivid Tone and Subdue tone) เศษผ้ากลุ่มสีโทนอ่อน และกลุ่มสีอ่อนมาก (Pale tone and Very Pale Tone)   และเศษผ้ากลุ่มสีเข้มจัด (Dark tone) ตามลำดับ

สำหรับผลการวิจัยพบว่าองค์ประกอบของแนวทางในการสร้างมูลค่าเพิ่มด้วยการออกแบบผลิตภัณฑ์แฟชั่นประเภทกระเป๋าจากเศษผ้าฝ้ายทอเหลือใช้ของชุมชนบ้านเฮี้ย มีดังนี้

1.  การนำเศษผ้าไปใช้ในการออกแบบ   -  มีการใช้เศษผ้าอย่างคุ้มค่าเหมาะสมโดยเน้นใช้ลวดลายของเศษผ้าที่โดดเด่นบ่งบอกถึงเอกลักษณ์ชุมชน เช่น ลายน้ำไหล ลายขอประแจ
2. การจับคู่สีและการกำหนดร้อยละของสี   -  จัดกลุ่มสีและกำหนดร้อยละปริมาณของสีผ้าในปริมาณที่เหมาะสมโดยคำนึงถึงภาพรวมเมื่อจำหน่ายผลิตภัณฑ์ ควรใช้สีที่มีค่ากลางเช่น สีดำ หรือน้ำตาล เป็นตัวเชื่อมสีของผลิตภัณฑ์ทั้งหมด
3. การออกแบบตกแต่งและงานประกอบ   -  ทำการตกแต่งที่เหมาะสมกับศักยภาพเดิมที่มีของชุมชน ได้แก่ การตกแต่งที่ประยุกต์ได้จากการตกแต่งด้วยการตัดเย็บเสื้อผ้า  เช่น การตัดต่อเศษผ้าแนวทะแยง การปักด้ายไหมเพื่อเลียนแบบลายผ้า และการตีเกล็ดผ้า
4.  รูปทรงและขนาดของกระเป๋า   -  รูปทรงที่เหมาะสมที่สุด ได้แก่ กระเป๋าทรงถุง(Tote Bag)  และกระเป๋าใส่ของ(Case Bag) ทรงสี่เหลี่ยมเป็นทรงที่ไม่มีความซับซ้อนในแม่แบบสามารถทำได้ง่าย  สามารถขยายขนาดได้  มีความเหมาะสมกับความต้องการและการใช้ในชีวิตประจำวันของกลุ่มเป้าหมาย
5.  วัสดุประกอบและวัสดุตกแต่ง   -  ควรใช้วัสดุประกอบที่หาได้ง่ายในท้องถิ่น    ต้นทุนไม่สูง อาทิ ผ้าแคนวาส สายผ้า ด้าย ไหม เป็นต้น

             จากองค์ประกอบข้างต้น ผู้วิจัยจึงได้แนวทางในการออกแบบกระเป๋าทรงถุงผ้า(Tote Bag)ได้ 3 รูปแบบ   ได้แก่

1.  แนวคิด “ผสม”  หรือการตัดต่อผสมผสานเศษผ้าทอ โดยใช้เศษผ้าหลากหลายรูปร่างมากที่สุด ได้แก่ รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า  รูปร่างสามเหลี่ยมและสี่เหลี่ยมขนาดเล็ก  ใช้ศักยภาพของชุมขนทางด้านการตัดเย็บและตกแต่งเครื่องแต่งกายมาประยุกต์ ได้แก่ การตีเกล็ดผ้า การตัดต่อแนวทะแยง   
2.  แนวคิด “ประกอบ”  หรือการประกอบเศษผ้าทอกับวัสดุประกอบอื่น ได้แก่ผ้าแคนวาส หรือการวางสายกระเป๋าเพื่อประกอบร่างของวัสดุต่างๆเข้าด้วยกัน โดยเหมาะสมกับเศษผ้ารูปร่างสี่เหลี่ยมขนาดกลางและขนาดเล็กและเศษผ้ารูปสามเหลี่ยม
3.  แนวคิด “เลียนลาย หรือ การสร้างลายตกแต่งเดินไหมหรือด้ายปักมือและตัดต่อและการเย็บด้วยการเลียนแบบลายของเศษผ้าเดิม  ซึ่งเหมาะสมกับการใช้เศษผ้ารูปร่างสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดใหญ่

ส่วนกระเป๋าใส่ของขนาดเล็ก (Case Bag) ใช้เศษผ้ารูปร่างสามเหลี่ยมและสี่เหลี่ยมขนาดเล็ก ตัดต่อแนวทะแยงตามรูปแบบของแต่ละแนวคิด

    การออกแบบต้นแบบผลิตภัณฑ์เพื่อเป็นแนวทางที่เป็นรูปธรรมให้แก่ชุมชนนำไปประยุกต์เพื่อจำหน่าย การบริการวิชาการด้านการส่งเสริมให้ชุมชนทำความเข้าใจในการแยกและวิเคราะห์กลุ่มเศษผ้า และกระบวนการออกแบบ ส่งผลให้ชุมชนเกิดประสิทธิภาพในการเรียนรู้และเข้าใจสามารถพัฒนาศักยภาพในการออกแบบของชุมชนได้อย่างเป็นระบบขั้นตอน    ทั้งยังสามารถผลิตจำหน่ายเอง สร้างคุณค่าและเกิดเป็นการพัฒนาที่เป็นแบบอย่างให้แก่คนในชุมชนอย่างยั่งยืน

Tai-lue woven community of  Baan Hia, Pua District, Naan Province, assembles their group of cultural inheritance community by integrating their folk wisdom with the modern knowledge. Tai-lue fabric with the combination of ancient design and modern pattern, containing both tapestry weaving and figured weave techniques, is one of their productions. As weaving of a piece of fabric spiritual powers, and a week-long-weaving, therefore, the community crafts a product from hand woven cotton fabric for distribution , i.e., clothing for women and men. The rest were dressmaking, the community uses them to make dolls, pillowcases and coverings, but, there still remains a lot to crate full of remnant fabric.    

That is the caused to this research of proficiency development in fashion design product made from remnant fabric: Case study of Tai-lue hand woven cotton fabric, Baan Hia , Pua District , Naan Province. The purpose of this research is to seek method for the value added by designing the fashion product from Tai-lue remnant fabric, which remains from cutting, and to present the fashion design product; bag made from remnant fabric.

In this research, exploration on location from the community and remnant fabric by means of an in-depth interview and face-to-face interview with the head and the representative of the community, the professor, and the designer. The researcher further enquired the target about the demand of fashion design product; bag and their attitude to the remnant fabric, also designed and produced the product model, and requested for the specialist evaluation. Such assessment found that the sizes of remnant fabric could be classified into 3 shaped groups, i.e., triangle, square, and rectangle, and using the Color Image Scale developed by Japan's leading color psychologist, Shigenobu Kobayashi to classifying  3 colored tones, i.e.,  Pale Tone and Very Pale Tone ,Vivid Tone and Subdue Tone, and Dark Tone.

The result showed that the factor for proficiency development in design fashion product from Tai-lue remnant fabric of Baan Hia community is as follows:

1. The use of remnant fabric for design – worthy and suitable use of remnant fabric by focusing on the outstanding pattern, which identifies to the community, e.g., Nam Lai pattern and Kor Pra Jae pattern.

2. The matching and specifying the percentage of colors – properly group and specify the percentage of colors by overall concern when distribution of the product, use the neutral color, such as black or brown, to join all the colors of product.

3. The design, decoration and composition – suitable decoration upon original  potential of community, i.e., Decorative clothing, for example, decoration of bag by patching the remnant fabric in diagonal line, which imitate from the majority of Thai-lue  weaving pattern, plunging thread to imitate a pattern, and making tuck.

4. The shape and size of bags – the two most appropriately shapes are tote bag and case bag as square shape uses simple pattern and it is easy to produce, as well as, its size can be expanded, and exactly on demand and suitable for using in the targets’ everyday life.

5. The materials and decorations – should use the common material in which could be found in their community and low cost. ,e.g., canvas, cotton strap and thread.

From the above factors, the researcher has found 3 methods of Tote bag design.

1. Concept: Mixed
          Patching many shapes of remnant fabric by using their 3 shapes, i.e., rectangle, triangle, and square and the potentiality of community's tailor and decoration skill, i.e., tucking and diagonal line to be applied. 

2. Concept : Assembly

              remnant fabrics and other material to a line such as cotton or bag strap, using 2 shapes of remnant fabrics, i.e., small and medium size of square   and small size of triangle.

3. Concept : Imitating

    Imitating concept is to patch the remnant fabric in diagonal line or decorate with hand embroidery which imitates the majority of Tai-lue weaving pattern .This concept suits a large size remnant rectangle shape.

             Case Bag design uses small triangle shape and small square shape of remnants, patching and cutting in diagonal line, which imitate from each tote bag design.

             These product prototypes can be one of the ways for the community to understand all the design process. But doing outreach service by getting the community to know the way to produce the new product and understanding the way to categorize groups of fabric shall improve efficiency of the community in learning and improve their potential of design in the well-organized way, including that the community, itself, shall be able to produce the products for distribution, increase value, and be the sustainable as well as a model development for people in the community.

 

---