การลดปริมาณผู้ต้องขังในเรือนจำ ศึกษากรณีมาตรการทางกฎหมายในชั้นสอบสวนฟ้องร้องและชั้นพิจารณาพิพากษา

งานวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษามาตรการที่สามารถใช้ลดปริมาณผู้ต้องขังในเรือนจำ ศึกษากรณีมาตรการทางกฎหมายในชั้นสอบสวนฟ้องร้องและชั้นพิจารณาพิพากษาของประเทศไทยเปรียบเทียบกับประเทศญี่ปุ่นและสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี
จากการศึกษาข้อมูลในทางเอกสารและการออกแบบสอบถามสำรวจความคิดเห็น พบว่าปัญหาพื้นฐานของการบังคับโทษจำคุกไทย คือ ผู้ต้องขังล้นเรือนจำ (Overcrowding) ซึ่งมีผลโดยตรงมาจากกระบวนการยุติธรรมต้นทาง ได้แก่ ในชั้นสอบสวนฟ้องร้องและชั้นพิจารณาพิพากษา และเมื่อศึกษาถึงแนวทางแก้ไขของประเทศญี่ปุ่น และสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี พบว่าบทบาทของมาตรการในชั้นสอบสวนฟ้องร้องและชั้นพิจารณาพิพากษามีผลต่อปริมาณผู้ต้องขังในเรือนจำเป็นอย่างมาก ซึ่งเมื่อนำมาวิเคราะห์เปรียบเทียบกับประเทศไทยทำให้เห็นจุดอ่อน และช่องทางในการแก้ไขปัญหาได้ชัดเจนขึ้น กล่าวคือ ต้องปรับมาตรการในชั้นชั้นสอบสวนฟ้องร้องและชั้นพิจารณาพิพากษาให้ทำงานได้อย่าง มีประสิทธิภาพตรงวัตถุประสงค์ของกระบวนการยุติธรรมส่วนนั้นๆ ได้อย่างเต็มศักยภาพ จะทำให้มีผลลดบุคคลที่ไม่จำเป็นต้องเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมทางอาญาลงได้
ผลจากการศึกษาได้ข้อเสนอแนะแนวทางแก้ไขคือ ในกฎหมายอาญา ปรับปรุงโทษและชนิดของโทษให้เหมาะสมกับพฤติกรรมการกระทำความผิด และเปิดโอกาสให้มีการรอการลงโทษให้มากขึ้น และสร้างโทษทางเลือกให้ผู้พิพากษาสามารถใช้ได้ในชั้นพิจารณาพิพากษาคดี ไม่ควรใช้โทษทางอาญาฟุ่มเฟือยหรือใช้โดยไม่จำเป็น ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ต้องทำกระบวนการให้มีความแน่นอนเชื่อถือได้ เป็นที่ยอมรับนับถือของโดยเฉพาะในชั้นสอบสวนฟ้องร้องและชั้นพิจารณาพิพากษา จัดให้มีระบบการดำเนินคดีปกติและการจัดการคดีที่ไม่เป็นไปตามปกติ (ไม่เข้าระบบปกติ) นำมาตรการที่เป็นเงื่อนไขในการระงับคดีมาใช้มากขึ้น เช่น ชะลอการฟ้อง ฯลฯ ผลจากการศึกษาเปรียบเทียบในงานวิจัยนี้ทำให้เห็นว่ามาตรการต่างๆ ในการผันคดีที่ไม่จำเป็นต้องเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมของไทยยังมีไม่เพียงพอ “กระบวนการยุติธรรมที่มีประสิทธิภาพจะลงโทษจำคุกเฉพาะกับผู้ที่จำเป็นต้องใช้โทษจำคุกแก้ไขพฤตินิสัยเท่านั้น” และท้ายที่สุดปริมาณผู้ต้องขังก็จะลดลงตามมา อันเป็นผลโดยตรงของระบบที่คัดกรองอย่างมีประสิทธิภาพนั่นเอง

The purpose of this research is to study and look thoroughly into the lawful measures taken in legal process in Thailand (investigation, litigation and trial) and compare them with those of Japan and Germany to find effective ways to reduce prison overcrowding in Thailand.
According to the data found in various documents and the result from questionnaires, it was found that prison overcrowding, which is one of fundamental problems in Thai legal system, stems from inefficient investigation, litigation and trial process. After having analyzed and compared the lawful measures in judicial process by Thai court with those of Japanese and German counterparts, it was clearly seen that the investigation, litigation and trial process has tremendous effect on the numbers of inmates. Thus, more efficient performance and improvement in investigation, litigation and trial process are needed to avoid unnecessary imprisonment.
Five recommendations are suggested in this study.
1) For the criminal law, apart from imprisonment penalty, there should be other alternative, suitable and effective penalties/ sentences (according to the convicts’ wrongdoings/ crimes) for the judges to substitute them for imprisonment penalty.
2) Suspended sentence order should be much more used (by court).
3) Unnecessary imprisonment need to be avoided / imprisonment penalty should not be over exercised.
4) The investigation, litigation and trial procedure should be reformed to be more reliable and transparent.

5) The trials for regular cases and special/ irregular ones should be separated.
6) The measures which can lead to abatement of action such as prosecution delay need to be used more.
All in all, to reduce the prison overcrowding in Thailand, we need to have the effective screening system to separate of the cases which are not necessary to get into legal process. Finally, this problem can be solved if we improve our investigation, litigation and trial process and accordingly lead to prison overcrowding reduction as mentioned in the quotation “Good justice system will give the imprisonment sentence only to the convicts who really deserve it and whose bad behavior need to be improved and corrected with imprisonment.”

---