จิตสำนึกสาธารณะ : อำนาจเรื่องเล่าบ้านทรายขาว

งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพลวัตในชุมชนบ้านทรายขาวที่ประกอบด้วยประชากรที่มีความแตกต่างทางด้านชาติพันธุ์ ศาสนาและวัฒนธรรมผ่านปรากฎการณ์ความไม่รุนแรงในสถานการณ์ความไม่สงบเรียบร้อยในพื้นที่  3  จังหวัดชายแดนภาคใต้  และเพื่อศึกษาว่าเรื่องเล่ามีอิทธิพลต่อการสร้างจิตสำนึกสาธาณะได้อย่างไร  โดยศึกษาจากลุ่มเป้าหมาย 2 กลุ่ม คือกลุ่มผู้นำทั้งฝ่ายจิตวิญญาณและฝ่ายการปกครองส่วนท้องถิ่น  และกลุ่มชาวบ้านโดยแบ่งออกเป็น  3  ช่วงอายุคนที่แตกต่างกัน  เพื่อจะได้เห็นพลวัต  ที่แตกต่างกีนในแต่ละช่วงอายุคน และการสังเกตการณ์แบบเข้าไปมีส่วนร่วมในกิจกรรมงานแต่งงานของคนไทยพุทธและกิจกรรมงานมาลิตของคนไทยอิสลาม

ผลการวิจัยพบว่า  เรื่องเล่าบ้านทรายขาวที่เล่ากันมารุ่นต่อรุ่นตั้งแต่รุ่นพรรพบุรุษจนถึงปัจจุบันมีอิทธิพลต่อความเชื่อและพฤติกรรมของคนไทยพุทธและไทยอิสลาม 6 หมู่บ้านที่ตำบลทรายขาวที่มีความแตกต่างทางด้านศาสนา  แต่กละบมีความเชื่อและพฤติกรรมในการดำรงอยู่ที่เหมือนกัน  และมีการรับเอาประเพณีของแต่ละศาสนามาใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวัน  ก่อให้เกิดอัตลักษณ์ของคนตำบลทรายขาวทั้งความเชื่อและพฤติกรรมที่แตกต่างจากคนไทยมุสลิมต่างพื้นที่ใน 3 จังหวัดชานแดนภาคใต้  โดยเฉพาะ "ภาษา" ที่คนไทยอิสลามตำบลทรายขวาไม่ใช้ภาษามาลายูเหมือนกันคนไทยมุสลิมส่วนใหญ่ในพื้นที่  3  จังหวัดชายแดนภาคใต้ แต่ใช้ภาษาท้องถิ่น  "ทรายขาว"  ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับภาษาไทยใต้ จากการใช้ภาษาเดียวกันในคนตำบลมรายขาว  ทำให้เกิดความรู้สึกเป็นพวกเกียวกันไว้วางใจซึ่งกันและกัน  นำมาซึ่งจิตสำนึกร่วมใน "ความเป็นคนทรายขาว" และนำมาซึ่งความเข้าใจกัน ช่วยเหลือไปมาหาสู่และมองว่ากิจกรรมต่าง ๆ ของตำบลหมู่บ้านตามประเพณีของแต่ละศาสนาเป็นกิจกรรมร่วมกันของทั้งตำบลโดยไม่แยกว่าเป็นของคนำไทยพุทธ เช่น  ประเพณีชักพระ  หรืองานกวนอาซูรอห์ของไทยอิสลาม  เหล่านี้ล้วนแสดงออกซึ่ง "จิตสำนึกสาธาณะ"  นำไปสู่....เข้มแข็งปราศจาเหตุการณ์ความรุนแรงในพื้นที่ตำบลทรายขาว

คนไทยพุทธและไทยอิสลามที่นิยามตนเองว่าเป็น "คนทรายขาว"  สรุป 6 ที่มาของความไม่รุนแรงในพื้นที่ตำบลทรายขาวในสถานการณ์ความไม่สงบเรียบร้อยในพื้นที่  3  จังหวัดภาคใต้ว่ามาจาก 1. ความไม่หวาดระแวงซึ่งกันและกันระหว่างคนไทยพุทธและไทยอิสลามไนพื้นที่ตำบลทรายขาว 2. ความเข้าใจกันระหว่างคนไทยพุทธและไทยอิสลามในพื้นที่ตำบลทราบขาว  3. ความรู้สึกเป็นพวกเดียวกัน "คนทรายขาว"  4. ภาษาเดียวหัน 5. ความเข้มแข็งของผุ้นำ และ 6. คนทรายขาวเป็นคนทำมาหากิน

---