การจัดซื้อทรัพยากรสารสนเทศของห้องสมุดมหาวิทยาลัย : การวิเคราะห์ทางเศรษฐศาสตร์

รายงานการวิจัยเรื่อง “การจัดซื้อทรัพยากรสารสนเทศของห้องสมุดมหาวิทยาลัย: การวิเคราะห์ทางเศรษฐศาสตร์” เป็นการศึกษา 2 ส่วน ส่วนแรกเป็นการวิจัยเชิงปริมาณ ศึกษาความสำคัญของทรัพยากรสารสนเทศห้องสมุดที่มีต่อชื่อเสียงมหาวิทยาลัย จากตัวอย่างมหาวิทยาลัยของประเทศไทย ที่ได้รับการจัดอันดับจากนิตยสารไทม์ไฮเออเอดยูเคชันซัพพลีเมนท์ (THES) ในปี 2548 จำนวน 26 สถาบัน โดยศึกษาความสัมพันธ์แบบจำลองสมการถดถอย
ผลการศึกษาเชิงปริมาณ แสดงความสัมพันธ์ของทรัพยากรสารสนเทศห้องสมุดเป็นปัจจัยในการส่งเสริมชื่อเสียงของมหาวิทยาลัย จากการวิเคราะห์สมการถดถอย พบว่าทั้งปัจจัยจำนวนหนังสือและวารสารของห้องสมุดมหาวิทยาลัยที่สะสมมา มีผลต่อชื่อเสียงของมหาวิทยาลัยอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ
สำหรับส่วนที่สองเป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ เพื่อศึกษาการคัดเลือกและการสั่งซื้อทรัพยากรสารสนเทศของห้องสมุดมหาวิทยาลัยของรัฐ 5 สถาบัน ได้แก่ สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, หอสมุดกลาง สถาบันวิทยบริการ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยรามคำแหง และสำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาศรีนครินทรวิโรฒ และมหาวิทยาลัยเอกชน 5 สถาบัน ได้แก่ สำนักหอสมุดมหาวิทยาลัยกรุงเทพ, ศูนย์สนเทศและหอสมุด มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์, สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยรังสิต, สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยศรีปทุม และสำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย
ผลการศึกษาการจัดซื้อทรัพยากรสารสนเทศของห้องสมุด พบว่า ห้องสมุดมหาวิทยาลัยต่างก็มีเป้าหมายให้บรรลุภารกิจหลักไม่แตกต่างกันระหว่างมหาวิทยาลัยรัฐและเอกชน ในส่วนของแหล่งเงินรายได้ของห้องสมุดระหว่างมหาวิทยาลัยของรัฐและเอกชน มีความแตกต่างกัน ของมหาวิทยาลัยของรัฐมาจากงบประมาณแผ่นดินและเงินบำรุงห้องสมุดจากการลงทะเบียนของนักศึกษา แต่มีบางสถาบันได้รับเงินชดเชยเพิ่มเติมจากมหาวิทยาลัยอีกก้อน แต่ของมหาวิทยาลัยเอกชนมาจากแหล่งรายได้จากมหาวิทยาลัยเพียงอย่างเดียว
การคัดเลือกทรัพยากรสารสนเทศ ไม่มีความแตกต่างระหว่างห้องสมุดต่างๆ แต่ขั้นตอนการคัดเลือกหนังสือและวารสารมีความแตกต่างกัน การคัดเลือกวารสารจากฐานข้อมูลมีขั้นตอนซับซ้อนกว่าหนังสือ สำหรับขั้นตอนการสั่งซื้อทรัพยากรสารสนเทศไม่มีความแตกต่างกันระหว่างห้องสมุด แต่ผู้อนุมัติการชำระเงินของมหาวิทยาลัยรัฐอยู่ที่ผู้อำนวยการ แต่ของมหาวิทยาลัยเอกชนอยู่กับส่วนการเงินของมหาวิทยาลัย
ปัญหาในการคัดเลือกทรัพยากรสารสนเทศ ได้แก่ ผู้คัดเลือกต้องการให้ได้หนังสือเร็ว อาจารย์ไม่สนใจมาคัดเลือกหนังสือ การคัดเลือกจากแค็ตตาล็อกไม่ได้เห็นตัวเล่มและเนื้อหาข้างใน มีสถานที่จำกัดสำหรับการจัดบุ๊กแฟร์ สำหรับปัญหาการสั่งซื้อทรัพยากรสารสนเทศ ได้แก่ จัดหาหนังสือไม่ได้เนื่องจากหนังสือไม่มีในสต็อกที่สำนักพิมพ์ ร้านค้าส่งหนังสือไม่ตรง edition กับที่สั่งไว้ สำนักพิมพ์ไม่มีตัวแทนขายในไทย ปัญหาเรื่องงบประมาณสำหรับจัดหามีจำกัด อาจารย์ไม่เข้าใจขั้นตอนการซื้อ จึงเกิดความเข้าใจผิด เช่น การคัดเลือกจากแค็ตตาล็อก การขอคู่มือ 

There are two part of the research on “Resource Purchase of Academic Libraries: An Economic Analysis”. The first part examines the relationship between the size of library collections and prestige of universities, which is quantitative analysis using log-linear regression model. 26 samples of universities have been selected by the Times Higher Education Supplement (THES) ranking in 2005. The regression results confirm that expanding library collections (both library volume and serial collections) contribute significantly to prestige of universities.
The purpose of the second part is to describe how academic library collections are selected and purchased. Samples of 5 public academic libraries which are 1) Office of the University Library, Kasetsart University, 2) Center of Academic Resourses, Chulalongkorn University, 3) Thammasat University Libraries, 4) Ramkhamhaeng University Library, and 5) Central Library, Srinakharinwiroj University. Also including 5 private academic libraries which are 1) Surat Osathanugrah Library, Bangkok University, 2) Dhurakij Pundit University Library, 3) Rangsit University Library, 4) Sripatum University Labrary, and 5) Central Library, University of the Thai Chamber of Commerce.

The findings on the resource purchases of academic libraries are: Not only the public university libraries, but also the private university libraries have the same mission in supporting teaching and research. But there are differences in source of incomes-the public university library earnings come from government budget and library fee per student, while some libraries receive extra subsidies from universities. However, the private university library earnings directly come from one source-the university budget.
How to select collections is not different among libraries, but the procedures of book selection and serial selection are different such that serial selection is more complicate than book selection. General procedures of resource purchase among libraries are not different. Only difference in payment authorities, the public university libraries are authorized by library directors, while the private university libraries by financial division of universities.
Problems in resource selection procedures are: Selectors demand rapidly book service after selection; Instructors are not interested in book selection; Selection from catalog, selectors can not examine the content of the book; Space limitation for book fair. Problems of resource acquisition are: Books are not acquired because of publisher out of stock; retail stores send incorrect edition; International publishers do not have vendors in Thailand. Besides, there are problems of budget limitation for purchase, misunderstood of selectors on catalog selection and solution manual request.

---