การศึกษาแนวทางการเพิ่มศักยภาพในการบริหารจัดการของสวนสัตว์

องค์การสวนสัตว์ในพระบรมราชูปถัมภ์ มีหน้าที่รับผิดชอบในเรื่องการให้การศึกษา การอนุรักษ์ขยายพันธ์และค้นคว้าวิจัย และการจัดสวนสัตว์ให้เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของประชาชนทั่วไป ปัจจุบันมีสวนสัตว์อยู่ภายใต้ความรับผิดชอบขององค์การฯ 5 แห่งคือ สวนสัตว์ดุสิต สวนสัตว์เปิดเขาเขียว สวนสัตว์เชียงใหม่ สวนสัตว์นครราชสีมา และสวนสัตว์สงขลา
องค์การสวนสัตว์ฯ ได้รับเงินอุดหนุนจากรัฐบาลเป็นค่าใช้จ่ายในการบริหารจัดการ และบริหารสวนสัตว์ที่รับผิดชอบทั้ง 5 แห่ง โดยในปี 2548 องค์การสวนสัตว์ฯ ได้รับเงินอุดหนุนจากรัฐบาลเป็นจำนวนเงิน 162 ล้านบาท เมื่อรวมกับรายได้ในส่วนอื่นๆ แล้วนำมาหักค่าใช้จ่ายทั้งหมด ปรากฏว่าองค์การสวนสัตว์มีผลการดำเนินงานขาดทุนสุทธิ 109 ล้านบาท
งานการศึกษานี้ต้องการศึกษาแนวทางที่เหมาะสมในการบริหารจัดการ และเพิ่มรายได้ของสวนสัตว์ เพื่อให้สามารถเลี้ยงตนเองได้ ผลการศึกษาพบว่า สวนสัตว์ทั้ง 5 แห่งมีลักษณะการบริหารจัดการที่เหมือนกัน แต่มีศักยภาพในการหารายได้แตกต่างกัน เนื่องจากสภาพภูมิประเทศ สภาพภูมิอากาศของสวนสัตว์แต่ละแห่งมีความแตกต่างกัน ดังนั้นกลยุทธ์ทางการตลาด หรือกลยุทธ์ในการจัดแสดงสัตว์ การจัดลานแสดง คอกสัตว์ จึงมีลักษณะที่แตกต่างกันไป เช่น สวนสัตว์เปิดเขาเขียวลักษณะทางกายภาพคือป่าเขา สวนสัตว์จึงเน้นเรื่องการอนุรักษ์ การวิจัย การจัดแสดงสัตว์ที่อยู่กับธรรมชาติ เน้นเรื่องการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ สวนสัตว์เชียงใหม่อยู่เชิงดอย มีพื้นที่ค่อนข้างมาก จึงจัดการแสดงสัตว์กระจายกัน สวนสัตว์ดุสิต เป็นสวนสัตว์พื้นราบ อยู่กลางเมืองก็เน้นเรื่องการอนุรักษ์สัตว์ป่า และการเรียนรู้ พักผ่อน ดังนั้นกลยุทธ์ต่างๆ ของสวนสัตว์จึงมีความแตกต่างกันไปตามนโยบายของแต่ละสวนสัตว์ว่าจะดึงจุดเด่นของสวนสัตว์ในแง่มุมใดมานำเสนอ รวมถึงภาระกิจของสวนสัตว์จะเน้นไปในทิศทางใด
เนื่องจากภาระกิจหลักของสวนสัตว์คือบริการสังคม แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องหารายได้ในเชิงธุรกิจไปด้วยเพื่อให้สวนสัตว์สามารถอยู่รอดได้ ดังนั้นการเพิ่มศักยภาพ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการบริหาร เรื่องการให้บริการ จึงยังไม่มีนโยบายที่ชัดเจนว่าสวนสัตว์จะมีทิศทางไปในลักษณะใด สวนสัตว์แต่ละแห่งมีความพร้อมของทรัพยากรสัตว์ ทรัพยากรธรรมชาติอื่นๆ ที่โดดเด่น แตกต่างกันไป และสามารถเพิ่มความหลากหลายเพื่อเป็นทางเลือกสำหรับนักท่องเที่ยวได้ นอกจากนี้สวนสัตว์แต่ละแห่งมีความสามารถในการรับนักท่องเที่ยวได้ในปริมาณที่สูง แต่จำนวนนักท่องเที่ยวที่เข้าชมมีเพียง 50% ของความสามารถในการรองรับ ดังนั้นการประชาสัมพันธ์ที่เข้มแข็งจะทำให้จำนวนนักท่องเที่ยวเพิ่มสูงขึ้นได้ ควรมีการออกแบบสวนสัตว์ ให้มีเอกลักษณ์เฉพาะโดดเด่นทั้งด้านสถานที่และทรัพยากรสัตว์ป่าที่น่าสนใจ การจัดทำป้ายประกอบเพื่อให้ความรู้แก่นักท่องเที่ยวนอกจากจะบอกชื่อสัตว์แล้วควรมีการให้บริการด้านวิชาการอื่นๆ ด้วยซึ่งนำเสนอในรูปแบบที่หลากหลาย พร้อมทั้งมีวิทยากร เพื่อให้ความรู้แก่ผู้เข้าชม
นอกจากนี้การขึ้นค่าบัตรผ่านประตูก็เป็นวิธีการโดยตรงที่จะเพิ่มรายได้ให้แก่สวนสัตว์ โดยค่าบัตรเข้าชมอัตราปัจจุบันนั้นต่ำกว่าต้นทุนสามารถขึ้นราคาได้ ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับแต่ละสวนสัตว์ว่าสามารถจะให้บริการที่ดีเพิ่มมากขึ้นได้หรือไม่

 

 

The Zoological Park Organization (ZPO) is in charge to conserve wildlife, conduct zoological research, and develop the zoo for public service. At present, there are 5 zoos that operate under ZPO administration; Dusit zoo, Khao Kheow open zoo, Chaingmai zoo, Nakhonratchasima zoo and Songkhla zoo.
The major revenue of ZPO comes from the government’s subsidy, however, the present level of subsidy is not enough to cover the expense. For example, in 2005, the government provided 162 millions Baht as a subsidy for ZPO. Combing the subsidy with other income sources and deduct from the expense, we find that ZPO incurs net loss equal to 109 millions Baht.
The objective of this study is to provide appropriate operational strategies for ZPO to increase revenue and become self-financing organization. The empirical result points out that although the zoos have the similar operational structure, they have different potential endowment to generate their own revenues. Hence, the operational strategies of each zoo can be varying upon policy and mission and the effectiveness of strategy depends on strength and weakness of each zoo.
The strategy to generate sufficient level of revenue is considered important for the zoo in the long run, although the zoo faces objective constraint that must be operated for public service. The study shows that an improvement of management and unified operational policy are needed to improve the financial status. This study finds that the current number of tourists is low, say 50% from potential number, so each zoo can utilize its abundant natural resources more than present level. To become the modern zoo, the public information and operational activity in the future should be moved toward both environmental as well as business bases. Examples include to make the zoo to become a class room for nature or even a recreational park for visitors with modernized services.
Moreover, the study finds that as the present level of entrance fee is significantly lower than potential level, an increase in this fee can be realized as an option.

---