ศิลปหัตถกรรมทองลายโบราณของช่างทองสุโขทัย

          รายงานการศึกษาเรื่องทองสุโขทัยเล่มนี้  เป็นการศึกษาวิจัยที่มุ่งเน้นให้เกิดการเรียนรู้และตระหนักในภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่นที่สามารถพัฒนาฝีมือการทำงานทองพื้นบ้านจนกระทั่งได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางถึงฝีมือการออกแบบลาย  ความปราณีของชิ้นงาน  รวมถึงกระบวนการทำงานและวิธีการถ่ายทอดความรู้เชิงช่าง  และกระบวนการสืบทอดงานทองสุโขทัยให้แก่ผู้สนใจ  ของช่างทอง  ตำบลท่าชัย  และตำบลศรีสัชนาลัย  จังหวัดสุโขทัย  โดยทำการศึกษาถึงแหล่งต้นกำเนิดของการผลิตงานหัตถกรรมนี้  โดยพิจารณาถึงองค์ประกอบสำคัญ  4  ด้าน  คือ  รูปแบบการดำเนินงาน  ลวดลายและความเชี่ยวชาญของช่างทอง  วิธีการถ่ายทอดความรู้  และเทคโนโลยีการผลิตงาน  ซึ่งเป็นเรื่องของภูมิปัญญาและการสั่งสมประสบการณ์  จนเกิดความเชี่ยวชาญ  โดยเน้นทำการศึกษาวิจัยในเชิงสำรวจ  ด้วยการสัมภาษณ์ผู้ผลิตทองสุโขทัย  ช่างทองพื้นบ้าน  และการสังเกตวิธีการทำงานของช่างทองและสังเกตกระบวนการทำงานในแต่ละขั้นตอน  แล้วจดบันทึกพร้อมทั้งถ่ายภาพประกอบ  รวมทั้งค้นคว้าจากเอกสารรายงานต่าง ๆ เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ต้องการ  ซึ่งจากการศึกษาแสดงให้เห็นว่างานทองสุโขทัยเป็นงานหัตถกรรมศิลป์ที่ยังคงรักษาเอกลักษณ์แห่งความงดงามด้วยลวดลายไทยได้อย่างไม่เสื่อมคลาย  โดยรูปแบบการสืยทอดงานยังคงอิงแบบประเพณีที่ผูกพันกับระบบครอบครัว  สังคม  และการถ่ายทอดความรู้ทางช่างมิได้จำกัดแต่เฉพาะลูกหลาน  หากยังเผื่อแผ่ไปยังคนในหมู่บ้านที่สนใจจะประกอบอาชีพทางด้านการทำทอง

           สำหรับผลการวิจัยพบว่างานทองสุโขทัยเป็นตัวอย่างที่ดีของการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นอันสอดคล้องกับสภาพความเป็นจริง  และส่งผลต่อการวางแผนการพัฒนาในเชิงบูรณาการความร่วมมือภาครัฐและเอกชนเพื่อให้การแก้ไขปัญหาด้านการพัฒนางานหัตถกรรมท้องถิ่นเป็นรูปธรรมยิ่งขึ้น  ตลอดจนเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนารูปแบบเครื่องประดับทองรูปพรรณที่ใช้ลวดลายไทยเป็นพื้นฐาน  โดยงานทองสุโขทัยมีความใกล้เคียงกับงานทองเพชรบุรี  ในเรื่องของวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในการทำงานทอง  โดยช่างทองจะใช้อุปกรณ์พื้นฐษนเหมือนกัน  จะแตกต่างกันในเครื่องมืบางชนิดที่ช่างทองดัดแปลงเพื่อเพิ่มความถนัดในการใช้งานมากขึ้น  ส่วนในเรื่องของกระบวนลายพบว่ามีความแตกต่างกันเนื่องจากงานทองสุโขทัยมีความทันสมัยและมีความอ่อนช้อยงดงามของลวดลายอย่างวิจิตรบรรจง  ผลงานที่เกิดขึ้นจึงได้รับความนิยมอย่างกว้างขวาง

---