นโยบายเศรษฐกิจผู้สูงวัยจีน (Silver Economy)

ศรฐกิจผู้สูงวัย (Silver Economy) เป็นคำที่ใช้กับผู้สูงอายุคนที่เกิดในยุคปี 1960 โดยในปัจจุบันผู้ที่เกิดในยุค 1960 ดังกล่าว จะมี อายุจะอยู่ประมาณช่วง 60 ปีซึ่งกำลังจะกลายเป็นประชากรสูงวัยในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า แต่ด้วยความทันสมัยและก้าวล้ำของเทคโนโลยี ความก้าวหน้าทางการแพทย์ การรักษาพยาบาลที่มีประสิทธิภาพ ทำให้คนกลุ่มนี้เป็นคนแก่ที่ยังไม่แก่ หรือที่เรียกว่า Young Old และ เป็นคนในยุค Baby Boomers คือเกิดหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งคนกลุ่มนี้มีอัตราการเกิดสูงมากเป็นพิเศษในช่วงดังกล่าว แต่คนกลุ่มนี้ กำลังจะกลายเป็นประชากรที่จะทรงอิทธิพลมากที่สุด ไม่ใช่เพียงแต่ในประเทศจีนเท่านั้นแต่หมายรวมถึงประชากรที่อยู่ทั่วในทุกมุมโลก เศรษฐกิจผู้สูงวัยจะใช้กับผู้สูงอายุที่มีผมสีเงิน ที่บ่งบอกถึงวัยที่ผ่านประสบการณ์มากมายในการใช้ชีวิต และชีวิตการทำงาน เมื่อนำมารวม กับการมีส่วนร่วมทางเศรษฐกิจ ก่อให้เกิดคำใหม่ว่า เศรษฐกิจสีเงิน หรือ Silver Economy การเปลี่ยนแปลงเข้าสู่สังคมสูงอายุของประเทศไทย และอัตราการเกิดที่ลดลงเกิดจากปัจจัยหลายอย่าง เช่นการเปลี่ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิจและสังคม ซึ่งเกิดขึ้นทั่วโลกด้วยเช่นกัน ทำให้จำนวน แรงงานลดลงไปด้วย ประกอบกับวิทยาการก้าวหน้าทางการแพทย์ทำให้คนมีอายุเฉลี่ยสูงขึ้น ทำให้จำนวนสัดส่วนของผู้สูงวัยมากขึ้นตามไปอีก เมื่อเทียบกับจำนวนประชากรทั้งหมดที่อยู่ในแต่ละประเทศ ดังนั้น เศรษฐกิจผู้สูงวัย (silver economy) คือ ระบบเศรษฐกิจส่วนที่เกี่ยวข้องกับ กิจกรรมที่ตอบสนองความต้องการและความจำเป็นสำหรับผู้สูงวัย ทั้งผลิตภัณฑ์ บริการ และกิจกรรมทางเศรษฐกิจอื่นๆ โดยผู้สูงวัยในที่นี้มัก นับรวมผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป (European Commission, 2018)

ในหลายประเทศทั่วโลกกำลังเผชิญกับการเติบโตอย่างรวดเร็วของประชากรผู้สูงอายุ โดยเฉพาะประเทศที่พัฒนาแล้ว เช่น ประเทศ ฝรั่งเศส สวีเดน ญี่ปุ่น สิงคโปร์ ฯลฯ องค์การอนามัยโลก (WHO) คาดการณ์ว่าจำนวนประชากรที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปมีจำนวนเพิ่มขึ้นอย่าง น้อย 3% ต่อปี ตั้งแต่ปี พ.ศ.2560 จำนวนผู้สูงอายุทั่วโลกมีประมาณ 963 ล้านคน คิดเป็น 13% ของประชากรทั่วโลก คาดว่าในปี พ.ศ.2573 จะมีจำนวนประชากรสูงอายุมากถึงประมาณ 1,400 ล้านคนและจะเพิ่มขึ้นถึง 2,000 ล้านคนในปี พ.ศ.2593 ส่วนจีน ซึ่งเป็นชาติมหาอำนาจในเอเชีย ก็ประสบกับสถานการณ์โครงสร้างประชากรวัยสูงอายุเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วเช่นเดียวกัน ส่วนหนึ่งมา จากนโยบายลูกคนเดียว (One-child Policy) ซึ่งได้กำหนดไว้นานมาแล้ว ซึ่งทำให้จำนวนประชากรรุ่นใหม่มีจำนวนน้อยลง จนกระทั่งปัจจุบันจีนได้ยกเลิกนโยบายลูกคนเดียวที่เข้มงวดลงในปี 2016 แล้วแทนที่ด้วยนโยบายลูก 2 คน แต่ก็ไม่ได้ช่วยให้อัตรา การเกิดเพิ่มขึ้นอย่างยั่งยืนได้ สำนักข่าวซินหัว ของทางการจีนรายงานว่า จีนจนมีมีนโยบายสนับสนุนการมีลูกได้ 3 คนซึ่งมาพร้อม กับมาตรการต่าง ๆ เพื่อช่วยยกระดับโครงสร้างประชากรของจีน ช่วยส่งเสริมยุทธศาสตร์ชาติในการรับมือกับประชากรวัยชรา รวมทั้งรักษาคุณภาพและประสิทธิภาพของทรัพยากรมนุษย์ อย่างไรก็ตามหนึ่งในปัจจัยที่ทำให้คนจีนไม่อยากมีลูกเพิ่มคือค่าใช้จ่าย ในการส่งเสียเลี้ยงดูบุตรที่เพิ่มสูงขึ้น

อย่างไรก็ตาม หลายภาคส่วนมองว่า ปัญหาด้านประชากรของจีน เช่น อัตราการเกิดที่ลดลงจะส่งผลกระทบต่อประเทศอื่น ๆ ในโลก เพราะจีนมีเศรษฐกิจขนาดใหญ่และอุตสาหกรรมหลายภาคส่วนในโลกจำเป็นต้องพึ่งพาจีนในการดำเนินธุรกิจ การเพิ่มขึ้น ของประชากรผู้สูงอายุทั่วโลกทำให้เกิดระบบเศรษฐกิจใหม่ซึ่งเรียกกันว่าเศรษฐกิจสูงวัย หรือ Silver Economy ซึ่งถือเป็นระบบ เศรษฐกิจที่เกี่ยวของกับกิจกรรมที่ตอบสนองความต้องการและความจำเป็นสำหรับผู้สูงอายุ ซึ่งเป็นกลุ่มที่มีกำลังซื้อสูงอันดับต้นๆ ในตลาดโลก Silver Economy ถือเป็นตลาดใหม่ที่จะนำมาซึ่งรายได้มหาศาลต่อเศรษฐกิจโลกในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า เป็นกลุ่ม เป้าหมายที่มีแนวโน้มที่จะใช้จ่ายเพื่อการพักผ่อน ดูแลความงาม บริการการรักษาพยาบาล รวมถึงเลือกซื้อผลิตภัณฑ์และ บริการระดับพรีเมียมมากยิ่งขึ้น

จะเห็นได้ว่าในส่วนรัฐบาลของจีนได้ 1) กำหนดนโยบายทางเศรษฐกิจและสังคมให้กับประเทศจีน เพื่อรองรับ Silver Economy ในประเทศจีน โดยปรับเปลี่ยนนโยบายการมีลูกจากครอบครัวละ 1 คนเป็นครอบครัวละ 2 คนและ 3 คนได้ และการส่งเสริมให้ ระบบเทคโนโลยีการสื่อสารที่ดีในประเทศ 2) โครงสร้างพื้นฐานภายในประเทศ เช่นการสื่อสาร การขนส่ง แสะการขยายอุปโภคและ สาธารณูปโภค เพื่อให้เพียงพอต่อความต้องการของความต้องการของประชาก

ในส่วนของภาคเอกชน มีการเตรียมการเพื่อรองรับการขยายตัวของ Silver Economy ดังนี้คือ 1) พัฒนาเทคโนยีให้พร้อม และรองรับต่อการใช้งาน 2) พัฒนานวัตกรรมให้พร้อมเพื่อขยายตัวและรองรับต่อความต้องการใช้ของกลุ่ม Silver และ 3) จำนวนและ ประเภทของธุรกิจ เพื่อรองรับต่อการเติบโตของจำนวนกลุ่มลูกค้าในกลุ่ม Silver ทั้งนี้เพื่อตอบสนองต่อเศรษฐกิจสีเงินที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน

Download

---

ผู้แต่ง ดร. ภูมิพัฒณ์ พงศ์พฤฒิกุล
ผู้เชี่ยวชาญพิเศษวิทยาลัยบริหารธุรกิจนวัตกรรมและการบัญชี
Author: Dr. Phoommiphat Pongpruttikul
Pictures Credit: Xinhua Silk Road, NEWS.CN
22 December 2021

 

 

---